Vintage – styl z przeszłości, wybór przyszłości
Meble vintage na stałe zagościły w naszych wnętrzach, zyskując uznanie architektów, miłośników dobrego wzornictwa oraz osób ceniących ekologiczne rozwiązania. Często przejmujemy je w spadku po przodkach lub licytujemy na internetowych aukcjach, znalezienie ich w oryginalnym stanie staje się jednak coraz trudniejsze, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu i większej świadomości społecznej.
Meble polskich projektantów z czasów PRL łączą wartość historyczną, trwałość i wyjątkowy design. Coraz więcej osób dostrzega, że ich wybór to nie tylko hołd dla tradycji projektowania i fascynacja ponadczasowym wzornictwem, ale także świadoma, zrównoważona decyzja, która doskonale wpisuje się we współczesne wnętrza.
Rosnące zainteresowanie meblami vintage prowadzi nas do powojennej Polski lat 50 i 60 dwudziestego wieku. To właśnie w tym okresie polskie wzornictwo przeszło rewolucję, a meble z tego czasu zyskały miano kultowych. Warto przyjrzeć się bliżej, jak powstawały i co sprawiło, że są tak cenione do dziś.
Vintage. Początek.
W latach 50 i 60 polskie wzornictwo przechodziło dynamiczną przemianę, której efekty widzimy do dziś. W Całym kraju powstawały nowe fabryki mebli oraz założono Przedsiębiorstwo Projektowo-Konstrukcyjne, które było kluczową instytucją przygotowującą nowe wzory do produkcji. Zapotrzebowanie na nowe mieszkania, wynikające z powojennych zniszczeń, boomu demograficznego oraz migracji ludności ze wsi do miast stwarzało potrzebę produkowania wielofunkcyjnych, uniwersalnych mebli na masową skalę. Funkcjonowanie gospodarki, mimo najlepiej przemyślanych decyzji na etapie projektowania, często napotykało jednak trudności w realizacji. Było to spowodowane tym, że rynek nie był regulowany typowymi mechanizmami ekonomicznymi, takimi jak popyt i podaż. Produkowane obiekty często różniły się od prototypów proponowanych przez autorów, a sami projektanci nie zawsze wiedzieli, czy ich prace były powielane i sprzedawane.
Niemniej jednak, począwszy od lat 50 prezentowano coraz więcej nowych projektów, co świadczyło o rosnącej roli wzornictwa, a zatrudniani przez Polski Przemysł Meblarski wykształceni projektanci proponowali projekty łączące oryginalny design z komfortem użytkowania.
W takich realiach, mimo licznych ograniczeń gospodarczych, powstały meble, które bez wątpienia można uznać za klasyki polskiego designu z czasów PRL. Oto kilka wybitnych przykładów mebli, które stały się symbolem tamtej epoki i zyskały miano kultowych. Zachwycają zarówno miłośników klasyki, jak i współczesnych projektantów wnętrz.
Klasyki Polskiego Designu
Fotel Typ – 360 (1959)
Projekt: Janusz Różański
Elegancki fotel na metalowej podstawie. Mebel ten łączy wiele różnych materiałów i technik potrzebnych do jego wytworzenia – gięta, galwanizowana rura, podłokietniki z płyty meblarskiej wykończone fornirem, przypominające swoim kształtem liść, oraz tapicerowane siedzisko ze sprężynami, licujące z kształtem podłokietnika. Ciekawostką może być mniej znana, druga wersja tego fotela z tapicerowanymi podłokietnikami. Fotel ten jest prawdziwą esencją stylu z półwiecza.
Fotel Typ – B7522
Projekt: Zenon Bączyk
Klubowy fotel idealny do wypoczynku, czytania książki czy palenia cygara cechuje się wyjątkową trwałością. Jego solidna, niska i rozłożysta konstrukcja oraz ergonomicznie wyprofilowane podłokietniki nawiązują do wzornictwa skandynawskiego. Jest to uniwersalny i ponadczasowy klasyk.
Krzesło z kompletu stołowego Typ 1038
Projekt: Marian Grabiński
Eleganckie krzesło, będące częścią większego zestawu wyróżnia się dużym rozmiarem i skomplikowaną konstrukcją stolarską. Do wykonania oparcia z poziomymi szczeblami było potrzebne duże doświadczenie stolarskie i zaawansowany park maszynowy.
Krzesło – NR 124
Projekt: Helena i Jerzy Kurmanowicz
Znane ze swojego charakterystycznego kształtu oparcia przypominającego serce. Ten uroczy mebel, w całości wykonany z giętego drewna łączy elegancję i funkcjonalność.
Komoda Typ – 1050 (Syrius)
Produkcja: Bytomskie Fabryki Mebli
Komoda na smukłych zwężających się ku dołowi, toczonych nóżkach, występujących przed lico konstrukcji skrzyni i parą drzwi przesuwnych z metalowym uchwytem oraz szufladami o różnej wysokości. Zazwyczaj pokryta wzorzystym fornirem – niezgodnym z prototypem tego mebla. Według założeń projektanta miała być pokryta w większości białym laminatem. Dzięki swojej estetyce, proporcjach oraz masowej produkcji zdobyła popularność w wielu polskich domach, a dziś ma status kultowego mebla.
Jakość na miarę czasów – mistrzowie polskiego designu
Meble z połowy XX wieku były tworzone z myślą o trwałości. W latach pięćdziesiątych na terenie całego kraju powstawały nowe fabryki mebli, powoływano komisje i ministrów do spraw jakości, miar, kolorów czy tkanin. Biuro Nadzoru Estetyki Produkcji powstało już w 1947 roku, zaledwie dwa lata po wojnie. Traktowano więc jakość, a co za tym idzie komfort użytkowania bardzo poważnie. Swoistą definicją jakości tamtych czasów jest chociażby wspomniany już fotel B7522 projektu Zenona Bączyka, który przetrwał dekady intensywnego użytkowania polskich rodzin i wciąż zachwyca solidnością, co podkreślają obecni specjaliści w dziedzinie renowacji mebli.
Za kultowymi meblami z okresu PRL stoją projektanci – wykształceni specjaliści, którzy kształtowali estetykę tamtych lat. Mimo starannego planowania każdego detalu, stawiali czoła licznym ograniczeniom, takim jak nieregulowane dostawy surowców, cięcia kosztów i narzucone normy produkcji. Z dzisiejszej perspektywy można uznać, że tworzyli w wymagających realiach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Oto sylwetki kilku najważniejszych twórców tamtego okresu:
- Marian Grabiński pracował jako technolog drewna, projektant i konstruktor w Centrali Eksportu Przemysłu Meblowego Polskiej Agencji Drewna (PAGED). W 1961 roku rozpoczął istotną w swojej karierze współpracę z IKEA.
- Zenon Bączyk ukończył studia na Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu w 1956 roku. Studiował również w Instytucie Sztuk Plastycznych w Helsinkach.
- Aleksander Kuczma studiował na wydziale Rzeźby w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie później prowadził Pracownię Projektowania Mebla. Prowadził również zajęcia dydaktyczne w Instytucie Wzornictwa na Politechnice Koszalińskiej. Przez lata swojej działalności współpracował z wieloma fabrykami mebli na terenie kraju.
- Janusz Różański – studia na Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu ukończył w 1957 roku. Rok później objął stanowisko kierownika pracowni w Przedsiębiorstwie Projektowo Konstrukcyjnym Przemysłu Meblarskiego.
- Stanisław Lejkowski – ukończył studia na wydziale Sztuk Pięknych, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Artysta plastyk, twórca licznych grafik, plakatów, pomników oraz projektant mebli. Tworzył wnętrza kawiarni, klubów i teatrów.
- Maria Chomentowska – rozpoczęła studia na wydziale Malarstwa, po czym przeniosła się na wydział Architektury Wnętrz warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Przez dwadzieścia pięć lat była związana z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie, gdzie skupiała się głównie na projektowaniu mebli dziecięcych, wyposażenia szkół i sal lekcyjnych.
- Władysław Wincze – studiował architekturę na Politechnice Warszawskiej oraz malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Należał do Spółdzielni Artystów „Ład”.
- Teresa Kruszewska – studiowała architekturę wnętrz na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie później zdobyła tytuł profesora akademickiego. Przez wiele lat współpracowała z Fabryką Mebli Giętych w Radomsku. Jej projekty, w tym słynny fotel “Tulipan”, znajdują się w kolekcjach Muzeum Narodowego w Warszawie i Poznaniu, a także w VITRA Design Museum w Weil am Rhein w Niemczech, na wystawie “Women in Design 1900 – Today”.
Ekologiczny i zrównoważony wybór
Współczesny wybór mebli vintage to jednak nie tylko kwestia jakości oraz estetyki, ale także swoisty statement mający na celu ponowne wykorzystanie zasobów zamiast wspierania nadprodukcji. Choć meble te pochodzą z czasów, gdy dominowała produkcja masowa, ich długowieczność sprawia, że wpisują się w ideę odpowiedzialnej konsumpcji, minimalizując potrzebę tworzenia nowych mebli i zmniejszając presję na środowisko naturalne.
Zakup starych mebli jest niewątpliwie sposobem dbania o naszą planetę. Kierując się podstawową zasadą trzech R (reduce, reuse, recycle), wybieramy przedmioty już wyprodukowane, przyczyniając się do ograniczenia produkcji nowych towarów oraz zużycia surowców. Ten krok redukuje intensywne wykorzystanie drewna oraz emisję dwutlenku węgla, zarówno podczas produkcji, jak i transportu. Renowacja starych mebli zmniejsza zatem ślad węglowy oraz chroni lasy.
W dobie rosnącej świadomości ekologicznej, meble vintage stają się symbolem zrównoważonego stylu życia. Wybierając je nadajemy drugie życie istniejącym produktom, co zmniejsza zapotrzebowanie na nowe surowce i ogranicza ilość odpadów trafiających na wysypiska.
Dodatkowo, wspomniana wcześniej trwałość, którą cechują się stare meble, umożliwia ich profesjonalne odnawianie, co wspiera lokalne rzemiosło. Charakterystyczny design mebli PRL cieszy oko dużymi płatami naturalnych fornirów, które dziś nie występują już w nowoczesnym przemyśle meblarskim.
Inwestycja w przyszłość
Meble z drugiej połowy XX wieku to także dobra inwestycja. Wartość oryginalnych egzemplarzy stale rośnie, zwłaszcza jeśli były produkowane w krótkich seriach, co czyni je opłacalną inwestycją. Przykładem może być Fotel typ 300-110 Gościcińskich Fabryk Mebli, który jest prawdziwym “białym krukiem” polskiego wzornictwa. Nawet popularny fotel “366” Chierowskiego, produkowany aż do połowy lat 80 również może być inwestycją, która zyska na swojej wartości z biegiem lat.
Kupując stare meble inwestujemy nie tylko w design, ale również w przedmiot, który z czasem może zwiększyć swoją cenę.
Wybierając meble vintage, wspieramy lokalne rzemiosło, wyrażamy szacunek dla wybitnych projektantów oraz stawiamy na jakość, która przetrwała próbę czasu. Inwestujemy w solidne, starannie zaprojektowane przedmioty, które nadają unikalny charakter naszym wnętrzom. Jest to również świadomy wybór dla osób pragnących żyć w sposób ekologiczny i zrównoważony, redukując produkcję nowych towarów i minimalizując negatywny wpływ na środowisko.
Stare meble to nie tylko elementy wystroju – to wyraz dobrego gustu. Dzięki swojemu ponadczasowym designowi możemy dowolnie je ze sobą zestawiać, tworząc niepowtarzalne kompozycje. Warto więc postawić na meble z przeszłości, które mają wiele do zaoferowania współczesnym pokoleniom. Taki wybór to przyszłość – pełna szacunku dla rzemiosła, odpowiedzialna ekologicznie i zainspirowana ponadczasowym stylem, który przetrwa kolejne pokolenia.
